Ağrılı cinsel ilişkinin tedavisi nedene yöneliktir. Altta yatan bir vajinal veya vulvar (dış genital) enfeksiyon ise bunun ilaçla tedavisi ile problem halledilebilir.
Tıp literatüründe disparoni (dyspareunia),“cinsel birleşme sırasında ağrı” anlamına gelir. Psikolojik sağlığı ve ikili birliktelikleri derin olarak etkileyen disparoni, zamanla daha da ağırlaşan bir sorundur. Bu bölümde cinsel ilişkide ağrı tedavisi, yani disparoni tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgilere ulaşabileceksiniz.
Cinsel ilişkide ağrı probleminin tedavisi öncesi yapılan bir jinekolojik muayene ile öncelikle nedenler saptanır ve daha sonrasında tedaviye geçilir. Günümüzde cinsel ilişki ağrısının tedavisi kesin olarak mümkündür.
Ağrılı ilişki problemi yaşayan kişiler bu problemlerinin teşhisi için ilk olarak bu konuda uzmanlaşmış bir jinekolog hekime başvurarak tam bir jinekolojik muayeneden geçmelidirler. Çünkü disparoniye neden olan problemlerin pek çoğu jinekolojik hastalıklardır ve disparoninin kesin nedeni de ancak deneyimli bir jinekolog tarafından uygulanan jinekolojik muayene sonucunda konulabilir.
Cinsel ilişkide ağrı, acı veya batma gibi hoşnutsuz duygular yaşayan (disparoni problemine sahip) hastalarda, cinsel problemler konularında deneyimli bir jinekolog tarafından yapılan basit bir jinekolojik muayene sonucunda kesin tanı ve nedenler belirlenerek tedaviye başlanmalıdır. Jinekolojik değerlendirmede öncelikle altta yatan organik bir neden varsa onun tedavisi planlanmalıdır. Özellikle daha sonradan ortaya çıkan disparoni hastalarında fiziksel sebepler ön plandadır.
Ağrılı cinsel ilişkinin tedavisi nedene yöneliktir. Altta yatan bir vajinal veya vulvar (dış genital) enfeksiyon ise bunun ilaçla tedavisi ile problem halledilebilir. Ya da organik kökenli başka hastalıklar sonucunda cinsel ilişki ağrılı bir hale geliyorsa bunlar da tedavi edilebilir.
Hiçbir organik neden bulunmadığında cinsel ilişkide ağrının sebebi psikolojik olabilir. Özellikle vajinismus hastalığında vajinal kasların istemsiz kasılmaları sonucunda cinsel ilişki ağrılı hale gelmektedir. Buna "tam olarak çözülememiş vajinismus hastalığı" adı da verilmektedir. Bu hastalarda aynı vajinismus tedavisinde olduğu gibi cinsel terapiye başlanılır.
Ağrılı cinsel penetrasyon (cinsel birleşme) tedavisinde nedene yönelik olarak;
Disparoni tedavisinde kullanılan ilaçlar; anestezik (uyuşturucu) kremler, eğer neden östrojen azlığına bağlı gelişen bir rahatsızlıktan kaynaklanıyorsa lokal östrojenler; östriol jel veya vajinal tablet kullanılabilir. Ayrıca ospemifen, DHEA, pregabalin, trisiklik antidepresanlar da disparoninin medikal tedavisinde kullanılabilen diğer ilaçlardır.
Vajina, vulva ve idrar yolu enfeksiyonlarına bağlı cinsel birleşme ağrısı yaşayan kadınlarda gerekli antibiyotik veya antimikotik (mantar karşıtı) ilaçlarla tedaviler uygulanmaktadır. Sürekli tekrarlayan mantar enfeksiyonlarında ise daha uzun süreli tedaviler ön plandadır.
Menopoz döneminde cinsel ilişkide ağrı sorunu genellikle östrojen hormonu azalmasına bağlı olarak gelişir. Vajinal kuruluk en büyük sebeptir. Cinsel ağrı tedavisi için “lubrikan” yani vajinal kayganlaştırıcı kremler, jeller verilebilir. Ayrıca vajinal fitil veya vajinal krem şeklinde östrojen hormonu içeren topikal ilaçlar da sıklıkla kullanılabilmektedir. Bazı hastalarda ağızdan veya yapıştırma bant şeklinde hormon replasman tedavisi (HRT) de başlanabilmektedir. Cinsel isteksizlik ve uyarılma bozukluğu tedavisi için krem, jel, hap veya iğne formlarında androjen içeren ilaçlar da kullanılabilmektedir.
Botulinum toksini özellikle yüz estetiğinde kırışıklık tedavisinde tüm dünyada oldukça yaygın olarak kullanılan bir tedavi yöntemidir. Uygulanan botulinum toksini ile kaslar geçici bir süre felç edilerek kırışıklıklar açılabilmektedir. Cinsel ilişkide ağrı sorunu vajinal kasların aşırı gerginliğine bağlı olması durumunda bu kasların da botulinum toksini enjeksiyonu ile gevşetilmesi de bazı hastalar için uygun bir tedavi yaklaşımı olmaktadır. Diğer taraftan botulinum toksininin anti enflamatuar ve analjezik (ağrı kesici) etkinlikleri de tedavideki etkinliği arttırmaktadır.
Cinsel ilişkide ağrı sorunu yaşayanlarda yoga, plates egzersizleri, biofeed back, pelvik rehabilitasyon çalışmaları, ters kegel egzersizleri de etkin sonuçlar verebilmektedir. Vajinal kasların gevşetilmesi ve kontrol altına alınmasına yönelik tüm bu çalışmalar disparoni tedavisinde sıkça kullanılan tedavi yöntemleri arasındadır.
Cinsel ilişkide ağı sorunu kasık bölgesindeyse, yani bir “derin disparoni” durumu varsa bu hastalarda laporoskopik cerrahiler (kapalı ameliyatlar) ile tedavi yapılabilmektedir. Laparoskopik yolla kist, tümör, myomların çıkarılması, yapışıklıkların açılması, endometriosis hastalığının tedavisi sıkça uygulanan ameliyatlar ve tedavi yöntemleri arasındadır.
Doğuştan gelen veya sonradan gelişen bazı durumlar vajina darlığına ve buna bağlı olarak cinsel ilişkide ağrı sorununa yol açabilir. Örneğin, nadiren doğuştan vajina yokluğu veya vajina darlığı olarak bilinen “Müllerian Agenezi” durumlarında “Neovajen” ameliyatları yapılarak vajinalar genişletilmekte ve erişkin boyutlarına kavuşturulabilmektedir. Bazen de kanser sonrası geçirilen radyoterapi sonrası veya zor doğum sonrası vajina içinde oluşan yapışıklıklarda da vajina genişletme operasyonlarına gerek duyulabilmektedir.
Vulvar Vestibulit Sendromu (VVS, Vulvar vestibulitis, provoke vestibulodinia) daha sıklıkla evliliklerinin ilk dönemlerinde disparoni şikayeti olan kişilerde bulunmaktadır. Bazen daha sonra da ortaya çıkabilir. Vulvar vestibulitis hastalarında vajina girişinde, “vestibulum” adı verilen bölgede keskin bir ağrı / acı mevcuttur. Tanı için ağrıya duyarlı bölgeler "pamuk uçlu çubuk testi” ile kısa sürede tespit edilebilir.
Vestibuler enflmasyona bağlı olarak gelişen bu ağrı sorunu “vulvar vestibulektomi” yani bu bölgenin cilt dokusunun yüzeyel bir şekilde çıkarılması ile çözümlenebilmektedir. Tıbbi literatürde bu operasyona "parsiyel vulvar vestibulektomi" operasyonu adı verilmektedir. Ancak bu ameliyatın bu alanda deneyimli bir hekim tarafından yapılması şarttır. Aynı seansta yapılan PRP (plateletten zengin plasma) enjeksiyonu ile operasyonun başarısı daha da arttırılabilir.
Endometriosis hastalığına bağlı derin disparoni sorunu yaşayan hastalar laporoskopik cerrahi operasyonlardan fayda görebilmektedir. Over (yumurtalık) kisti, bartolin absesi, pelvik enfeksiyon gibi nedenlere bağlı cinsel ilişki ağrısının tedavisinde cerrahi ve medikal yöntemler (ilaç tedavileri) ön plandadır.
Kızlık zarının normalden kalın ve yüksek kenarlı olması durumunda cinsel ilişki ağrılı olabileceğinden, bu durum lokal anestezi eşliğinde 10-15 dakikalık basit bir cerrahi girişim ile halledilebilir. Bu cerrahi girişime de "parsiyel hymenektomi" operasyonu adı verilmektedir.
Normal doğum sırasındaki kesilen yerin (epizyotomi) dikilmesi sonrasında iyileşmenin kötü olması durumunda estetik görünüm kötü olabilir ve hatta dikişler ilişkide ağrı problemi oluşturabilir. Bu durumda uygulanan vajinal estetik operasyonlar ile kötü iyileşen sert dokuların çıkarılması hem estetik hem de fonksiyonel açılardan oldukça iyi sonuçlar vermektedir.
Diğer taraftan doğum sonrası emzirme döneminde vajinal kuruluğa bağlı ortaya çıkan ağrılarda basit kayganlaştırıcı jellerden faydalanılabilir. Genellikle bu durumlar kendiliğinden geçicidir.
Ağrılı cinsel ilişki sorunu psikolojik olarak da ortaya çıkabilmektedir. Özelikle “somatizaston” (vücutsallaştırma) dediğimiz ruhsal sıkıntıların bedensel bir ifadesi şeklinde, bir dışa vurum da olabilmektedir. Somatizasyonda genital bölgede yoğun şekilde künt ve kronik seyirli ağrılar ortaya çıkabilmektedir. Bu ağrılar zihinsel bazı sorunların bedensel yansımalarıdır ve gerçek ağrı ile karışabilir.
Geçmişte yaşanan travmalara yönelik klasik psikoterapiler, yani psikolojik destek tedavileri, EMDR, hipnoterapi, akupunkturoterapi, mindfullnes terapi, EFT (duygusal özgürleştirme tekniği) gibi yöntemler uygulanabilmektedir. Psikoterapi özellikle altta yatan organik bir sorunu olmayan hastalar için önemli bir destek sağlar. Eş ile ilgili uyumsuzluklar da cinsel ağrı sorununa yol açabileceğinden, cinsel ilişkide ağrı sorunu tedavisi için gerekli durumlarda evlilik terapileri de kullanılan yöntemler arasındadır.
Ancak pek çok disparoni durumu jinekolojik nedenlidir. Bu durumda da bazı ilaç destek tedavileri veya basit cerrahi işlemler uygulanabilmektedir.
Tüm ağrılı cinsel ilişki hastalığı olan kadınlarda, sorun fiziksel ya da psikolojik olsa da tedavi başarısında etkili olan durumları şöyle sıralayabiliriz:
Doğum kontrol hapları bazı hastalarda cinsel isteksizlik, uyarılma bozuklukları ve orgazm problemlerine yol açabilir. Bu hastaların doğum kontrol haplarını bırakmalarında fayda vardır. Benzer durumlar antidepresan ilaç kullananlarda da oluşabilmektedir. Ancak antidepresan kullananlarda her zaman kar / zarar oranı göz önünde bulunarak karar verilmelidir.
Cinsel ağrı problemi tedavisi uygun zamanda yapılmadığında çiftler arası ilişkilerde pek çok zorluklara neden olur. Cinsel tatminin azalması, zamanla cinsel ilişki sıklığının azalması veya tamamen bitmesi, evlilik sorunları ve iletişim problemlerine sebep olabilir. Aldatma veya boşanmalara yol açabilir. Ayrıca sorunu yaşayan kadınlarda özgüvende eksilme, kendinin yetersiz veya değersiz görme, depresyon veya kronik mutsuzluk sebebi olabilir.
Unutmayınız ki; sebebi ne olursa olsun doğru seçilmiş bir merkezde ağrılı cinsel birleşme sorununun kesin olarak tedavisi mümkündür.
VAJİNİSMUS TEDAVİSİ
Merhaba, Doç. Dr. Süleyman beyle ilk karşılaşmamız en çaresiz durumda internet sitesinde gezinirken ümitlerimi kaybettiğim bir noktada oldu. 3 yıldır evliydim ve cinsel yaşamımız benim ağrılarım yüzünden neredeyse hiç olmamıştı. Bu durum eşimi de etkiliyordu. Ama belli bir süre sonra yani artık sorunlar gün yüzüne tamamen çıkıp artık çocuk istemeye başladığım sürede panik başladı. Aslında eşim çok anla... Devamını Oku...