Kadınlarda cinsel ilişki sorunları hiç cinsel ilişkiye girememe veya ağrılı, ıstıraplı bir şekilde olması durumunda başvurulacak ilk adres güvenebilecek bir jinekolog olmalıdır.
Cinsel ilişkiye girememe (CİG) sorunu hem kadınlarda hem de erkeklerde psikolojik ve sosyolojik sorunlara yol açmaktadır.
Kadınlarda cinsel ilişki sorunları olduğunda (cinsel ilişkiye girememe veya ağrılı, ıstıraplı bir şekilde ilişkiye girebilme vs) başvurulacak ilk adres bu konuda deneyimli bir jinekolog olmalıdır. Erkeklerdeki cinsel sorunlardaki ilk adres de üroloji hekimleri olmalıdır.
Böylelikle ilk etapta organik (yapısal) bir sorunun olup olmadığı araştırılacaktır. Fiziksel sorun tespit edilmediğinde ise psikolojik problemlerden şüphelenilerek hastalar bu açıdan değerlendirilmelidir.
Vajinismus, kadınlarda en sık cinsel ilişkiye girememe sorunudur. Diğer taraftan cinsel isteksizlik, cinsel tiksinti, disparoni (ağrılı ilişki) ve cinsel uyarılma bozukluğu gibi sorunlar da nedenler arasındadır.
Cinsel ilişkiye girmeye engel fiziksel kökenli rahatsızlıklar arasında kızlık zarının, vajinanın ve dış genitalyanın doğuştan anormallikleri, vulvar vestibulitis, bartholin kist ve abseleri, vajene doğmuş myomlar ve dev kondilomlar sayılabilir.
Kadınlarda cinsel ilişkiye girememe sorununun başında vajinismus gelmektedir. Vajinismus, psikolojik ve organik nedenler ile ilişkilidir.
Vajinanın ‘atrofik’, yani normalden oldukça küçük olması: Rokitansky Kustner Hauser Meier sendromu olarak da bilinir. Normalde 7-8 cm uzunluğunda olan vajinal kanal 4 cm’den kısadır. Genelde doğuştan gelen bir anormalliktir.
Vajina normalden küçük, kısa ve dar bir yapıya sahiptir. Bazen rahim ağzına kadar ulaşmadan kör olarak sonlanmaktadır. Bu hastaların pek çoğunda rahim de dardır ve gebelik pek mümkün olamaz. Aynı zamanda adet görememe (primer amenore) sorunu da vardır.
Vajinanın hiç olmaması: Vajinal kanal hiç yoktur ve giriş kapalıdır. Rokitansky Kustner Hauser Meier sendromunun bir başka görülme şeklidir.
Vajinal ıslanmanın az veya yetersiz olması: Bu durum cinsel uyarılma bozukluğuna bağlı olabileceği gibi özellikle menopoz döneminde östrojen azlığı sonucunda da ortaya çıkabilmektedir. Psikolojik ve biyolojik nedenleri vardır.
Vajina içindeki perdeler (septumlar): Vajina içinde enine veya dikine olarak bulunabilen ara bölmeler cinsel ilişkiye girememe sorununa yol açabilmektedir. Doğuştan gelen yapısal kusurlardandır. Tedavide bu septumlar kesilerek veya yakılarak çıkartılmaktadır.
Menopoza bağlı vajinal atrofi (genital organların küçülmesi): Menopozda yumurtalıklardan salgılanan hormonların çekilmesi, azalması ile birlikte tüm genital organlarda küçülme, genital bölge cilt dokusunda incelme, buna bağlı ilişki sırasında vajina girişinde ve vajinal kanalda ağrı, acı, yanma gibi şikayetler ortaya çıkabilmektedir. Bu şikayetler daha ileri boyutta ise ilişkiyi tamamen imkansız hale de getirebilir.
Kızlık zarının normalden sert, kalın, bölmeli veya yüksek kenarlı olması: Bu gibi anatomik nedenlere bağlı olarak da cinsel ilişkide sorunlar oluşabilmektedir. İlişki bazen hiçbir şekilde mümkün olmazken, bazen de oldukça zor ve ağrılı bir şekilde gerçekleşir.
“Dyspareunia” (disparoni) ise “ağrılı cinsel birleşme” demektir. Her ne kadar vajinismus da bir disparoni nedeni olabilse de ağrılı cinsel ilişkinin altında genellikle bir takım hastalıklar yatabilmektedir. Bu durumda, bir takım cerrahi tedaviler veya ilaç tedavileri ile kesin çözüm imkânı olabilmektedir. Disparoni zamanla cinsel ilişkiye girememe sorununa dönüşebilmektedir (sekonder vajinismus).
Disparoni, yüzeyel ve derin disparoni olarak ikiye ayrılmaktadır. Yüzeyel disparoni vajinal girişte, derin disparoni ise kasık bölgesinde hissedilmektedir.
Vajinal ve vulvar bölgedeki enfeksiyonlar: Mantar (kandida),trikomonas ve gardnerella gibi etkenlerle meydana gelebilen vajinal enfeksiyonlar cinsel ilişkide ağrı sorununa yol açabilmektedir.
Önceden geçirilen vajinal ameliyatlar: Vajina daraltma, vajinadan rahmin çıkartılması (vajinal histerektomi),Bartholin kisti çıkarılması gibi operasyonlardan sonra ağrılı cinsel ilişki sorunu oluşabilmektedir.
Doğum sırasında perine bölgesine yapılan kesilerin (epizyotomi) iyi iyileşmemesi: Epizyo dikişleri iyi iyileşmezse veya iyileşme sırasında enfeksiyon kaparsa o bölgede oluşan nedbe dokusu cinsel ilişkide ağrıya neden olabilmektedir.
Tümörler: Her türlü vajinal kist ve tümör, cinsel ilişki esnasında ağrı sebebi olabilmektedir.
Menopoza bağlı genital bölge cilt dokusunun incelmesi: ‘Menopozal genitoüriner sendrom’ adı verilen durumda da sıklıkla cinsel ilişkide ağrı ve yanma şikayetleri görülmektedir. Tedavide lokal östrojen ilaçları ile birlikte lazer ve radyofrekans tedavileri oldukça başarılı sonuçlar vermektedir.
Vulvar Vestibulit Sendromu: Vajina girişinde aşırı düzeyde ağrı, acı ile kendisini gösteren enflamatuar (yangısal) bir problemdir. Hastalar cinsel birlikteliklerinde yaşadıkları bu acıyı ‘sanki yaraya tuz basılıyormuş gibi’ diye tarif ederler.
Liken Skleroz Hastalığı: Vulvanın yangısal bir hastalığıdır. Yangıya (enflamasyon) sebep olan durum enfeksiyon değildir. Vücudun kendi kendisine saldırması ile ortaya çıkan otoimmün” bir hastalıktır. Genital deride incelme ve sıyrıklar oluşabilmekte, yangısal reaksiyon nedeniyle oluşan ağrıdan dolayı da cinsel ilişkiye girememe sorunu yaşanabilmektedir.
Kasık veya alt karın bölgesinde hissedilen derin disparoni ise daha çok myom, yumurtalık kistleri, endometriozis hastalığı, geçirilmiş batın cerrahisi (apandisit ameliyatları, sezaryen, tuba ovaryen abse) gibi jinekolojik sorunlara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca sindirim sistemi ve üriner sistem ile ilgili problemlerde de cinsel ilişkide ağrı, bu ağrıya bağlı olarak da zamanla cinsel ilişkiye girememe sorunu görülebilmektedir.
Cinsel ilişkiye girememe problemine neden olan organik (yapısal) nedenler bu konuda deneyimli bir jinekolog tarafından yapılacak basit ameliyatlar ile halledilebilmektedir. Bu şekilde hastalar doğru tanıyı alamadan psikolojik tedavi yöntemleri arasında savrulmayacak; altta yatan sebep tedavi edildikten sonra gereği halinde bilişsel davranışsal terapi de uygulanarak cinsel ilişkiye girememe sorunu kökten ve kalıcı şekilde çözülmüş olacaktır.
Erkeklerde cinsellikle ilgili sorunlara yol açan sebepler genellikle cinsellikle ilgili bilgi ve tecrübe eksikliği ile ilişkilidir. Farklı cinsel sorunlar erkeklerde cinsel ilişkiye girememe nedeni olabilmektedir.
Erken boşalma: Boşalmanın kontrolsüzce olmasıdır. Boşalma, bazen ön sevişme sırasında, bazen de ilişki başladıktan hemen sonra olabilmektedir. Bu nedenle cinsel ilişkiye girilemeden ereksiyon kaybı meydana gelmektedir. Tedavide birtakım davranışsal terapilerin yanısıra antidepresan türevi ilaçlar da kullanılmaktadır.
Cinsel isteksizlik: Erkeklerde ileri düzeyde cinsel istek azalması da cinsel ilişkiye girememeye neden olabilir. Cinsel isteksizliğin pek çok sebebi olabilmekle birlikte en sık sebep depresyon ve aynı zamanda kullanılan antidepresan ilaçlardır.
Hem depresyonun, hem de depresyon tedavisinde kullanılan ilaçların cinsel isteksizliğe yol açması bazı zamanlar içinden çıkılamaz bir duruma yol açmaktadır. Böyle durumlarda bireysel psikolojik terapiler önem kazanmaktadır.
Ereksiyon sorunları: Sertleşmenin hiç olamaması veya olduktan hemen sonra yumuşamanın olması durumudur. Halk arasında ‘iktidarsızlık’ olarak da bilinen bu durum özellikle 40 yaş sonrası sık görülmektedir.
Ereksiyon sorunlarının sebeplerine bakıldığında çoğu zaman fiziksel ve psikolojik sebeplerin iç içe geçtiği görülmektedir. Hipertansiyon ilaçları gibi, özellikle belirli bir yaşın üzerinde kullanılan pek çok ilaç da ereksiyon problemlerine yol açabilmektedir.
Ereksiyon sorunlarının çözümünde ilk basamak medikal tedavileridir. Fiziksel ve psikolojik sorunlara karşın kombine tedaviler de uygulanmaktadır.
Bazı durumlarda ise sorun iki taraflıdır ve hem kadın hem de erkek eşin ortak tedavileri yapılmalıdır.
Cinsel ilişkiye girememe sorunu yaşayan hastalar mutlaka profesyonel destek almalıdırlar. Uygulanacak tedaviler tamamen nedene yönelik olmaktadır.
Vajinismus tedavisi cinsel tedaviler konusunda "özel bir eğitim almış" uzman hekimler tarafından yapılabilmektedir. Bu konuda önemli olan tedaviyi verecek olan hekimin bilgisi, deneyimi ve cinsel terapiler konusunda aldığı eğitimleridir. Psikologlar ise hastalık ile ilgili tedaviden ziyade “danışmanlık” hizmeti sunmaktadırlar.
Ülkemizde henüz “seksoloji” gibi bir uzmanlık alanı olmadığından bu konuda kendilerini yetiştirmiş olan az sayıda uzman hekim kendi deneyimleri doğrultusunda çalışmaktadır.
Cinsel ilişkiye girememe sorunu yaşayan hastalarda öncelikle detaylı bir öyküleme yapılır ve daha sonrasında hasta muayeneye alınır. Muayene sırasında şüpheli durumlar varsa ultrason, pelvik MR ve bazı kan testleri istenmektedir.
Fiziksel kökenli sorunlarda sorunun nedenine yönelik cerrahi işlemler uygulanmaktadır. Sorun psikolojik değil fiziksel kökenli olsa dahi, nedene yönelik tedaviler tamamlandıktan sonra tedaviye cinsel terapilerle devam edilmesi kişinin cinsel hayatını iyileştirme açısından önemlidir. Çoğu zaman basit bir takım cerrahi ile psikolojik tedaviler bir arada götürülmektedir.
Unutulmaması gereken, cinsel ilişkiye girememe probleminin çözümü için; doğru merkezde, kişiye özel yöntemlerle, doğru tedaviye başlamanın son derece önem arz ettiğidir. Herkes için doğru olan tek bir yöntem bulunmamaktadır.
Vajinismus TedavisiCinselliği Ertelemeyin! Özğürleşin
VAJİNİSMUS TEDAVİSİ
